Czym jest afta?
Afta to zmiana występująca w obszarze jamy ustnej, którą stanowi dość uciążliwa nadżerka albo owrzodzenie. Jej wielkość wynosi zazwyczaj od 0,5 mm do kilku centymetrów. Afty występują najczęściej po wewnętrznej stronie policzków, jak również nieco rzadziej powstają na wargach, podniebieniu, języku lub pod nim. Mogą przybrać postać zarówno niewielkich i pojedynczo występujących ubytków błony śluzowej, jak i występować w formie skupisk. Przebieg powstawania afty może wyglądać różnie, w większości przypadków jednak zaczyna się od swędzenia i mrowienia, które przeradza się wkrótce w aftę pokrytą białym lub żółtym nalotem. Na szczęście afty nie są zaraźliwe i zbyt groźne dla zdrowia, co nie znaczy, że powinno się je lekceważyć, ponieważ wiążą się z nieprzyjemnymi dolegliwościami bólowymi i możliwością nawrotu.
Jakie są rodzaje aft?
Możemy wyróżnić cztery główne rodzaje aft, które charakteryzują się przede wszystkim odmiennymi przyczynami ich powstawania oraz różnym przebiegiem. Najczęściej występującymi ubytkami błony śluzowej w obrębie jamy ustnej są afty małe (tzw. afty Mikulicza), które najczęściej goją się bez żadnych problemów. Niestety lubią się często wracać, zwłaszcza gdy osoba borykająca się z nimi posiada takowe predyspozycje genetyczne. O wiele bardziej kłopotliwe i uciążliwe są afty duże (inaczej afty Suttona). Dłużej się goją i mogą pozostawiać po sobie blizny, występują jednak rzadziej i nie mają charakteru nawrotowego. Jeszcze innym rodzajem afty są afty opryszczkopodobne, których znakiem rozpoznawczym jest występowanie w większych skupiskach. Jak sama nazwa mówi, przypominają one wyglądem i objawami opryszczkę pierwotną. Ostatnim rodzajem aft są tak zwane afty Bednara pojawiające się wyłącznie u niemowląt i mniejszych dzieci. Ich główną przyczyną występowania jest uszkodzenie jamy ustnej w wyniku ssania kciuka.
Skąd się biorą afty?
Przyczyny powstawania ubytków błony śluzowej w obrębie jamy ustnej mogą być różne - od uwarunkowań genetycznych przez stres po zaburzenia autoimmunologiczne, a nawet mogą stanowić jeden z objawów poważniejszej choroby. Możemy jednak wyróżnić najczęstsze przyczyny ich powstawania w zależności od rodzaju afty.
Afty małe o tendencji nawracającej powstają zazwyczaj z powodu:
- uwarunkowań genetycznych,
- niewłaściwej higieny jamy ustnej,
- chorób zębów,
- podrażnień i uszkodzeń mechanicznych w obrębie jamy ustnej (np. w wyniku urazu powstałego od używania szczoteczki do zębów lub noszenia aparatu ortodontycznego),
- stresu,
- nietolerancji oraz alergii pokarmowych,
- branych leków.
Z kolei przyczynami powstawania aft dużych są:
- niedbanie o higienę jamy ustnej,
- zaburzenia autoimmunologiczne,
- niedobór różnych składników mineralnych oraz witamin (najczęściej witaminy B12, żelaza oraz kwasu foliowego),
- zaburzenia hormonalne,
- używanie pasty do zębów mającej w składzie dodecylosiarczan sodu.
Częściowo można zatem zapobiegać powstawaniu aft małych i dużych poprzez dbanie o właściwą higienę jamy ustnej, stosowanie odpowiednich past do zębów oraz prowadzenie zdrowego trybu życia. Nawracające afty mogą też stanowić sygnał, że nasz organizm boryka się z poważniejszą chorobą (np. chorobą refluksową, chorobą Leśniowskiego-Crohna czy też chorobą migdałków) albo zakażeniem wirusem (jak choćby opryszczki bądź brodawczaka). Same w sobie afty bardzo często przechodzą samoistnie, zalecane jest jednak ich leczenie poprzez stosowanie kremów, maści lub żelów. Mają one na celu zmniejszenie odczuwalnego dyskomfortu i przyspieszenie czasu regeneracji uszkodzonych tkanek.
